October 4, 2023
Life
Nét đặc sắc của đồ truyền thống người dân Ê đê
Ê Đê là một cộng đồng trong 54 dân tộc anh em của người Việt. Ngoài những câu chuyện thần thoại, trường ca, sử thi như các nhạc cụ nổi tiếng thì trang phục truyền thống của dân tộc Ê Đê cũng là một trong những nét đặc sắc nổi bật của con người nơi đây.
Văn hoá của người Ê Đê
Trong đời sống văn hoá của người Ê Đê, đàn ông, phụ nữ sẽ có những bộ trang phục riêng. Trang phục truyền thống của phụ nữ là váy tấm, áo chui. Áo của phụ nữ Ê Đê có thiết kế khá đặc biệt. Áo được xẻ ngang từ bờ vai sang vai phải, được mặc bằng cách chui rất thuận tiện cho người mặc. Khi mặc lên, áo ôm sát vào thân mình, được buông xuôi dài tới phần thắt lưng.
Phần tay áo được thiết kế có phần ngắn và tương đối hẹp, phần cổ cao, rộng để có thể dễ dàng chui mặc. Trên nền màu chàm, áo được trang trí bằng các đường viền kết hợp với dải hoa văn nhỏ bằng sợi đỏ, trắng, vàng ở cổ áo, bả vai, cánh tay, cửa tay và gấu áo.
Phần váy là tấm vải choàng được quấn quanh eo thành nhiều vòng và được cố định lại với nhau bằng các sợi dây. Khi mặc lên mình, gấu của váy có thể dài chạm đến gót chân tạo sự kín đáo. Hoa văn trên máy của người phụ nữ Ê Đê cũng là những đường viền kết hợp những sợi chỉ đỏ, vàng, xanh và trắng tạo điểm nhấn.
Còn trang phục truyền thống của đàn ông Ê Đê là đóng khố và mặc vải tấm. Áo của đàn ông có thiết kế rộng và dài hơn của phụ nữ. Phần cổ áo được khoét tròn có xu hướng nghiêng về phía trước và được xẻ thành một đường ở trước ngực.
Phần tay áo dài, vạt áo sau dài hơn vạt trước. Trên nền màu sẫm của thân, ống tay áo, viền cổ, nơi xẻ tà gấu áo, được trang trí vài viền đỏ, trắng. Đặc biệt, khu vực giữa áo có mảng kẻ ngang trong bố cục hình chữ nhật. Đây là loại áo khá tiêu biểu của nam giới người Ê Đê. Ngoài ra còn có loại áo cộc tay đến khuỷu hợc không có tay. Đặc biệt, phần viền tay áo có thêm các hoạ tiết hoa văn tạo nên điểm nhấn đặc biệt.
Trang phục truyền thống đã trở thành một trong những nét truyền thống được lưu truyền từ đời này sang đời khác và gắn liền với sống ở nơi đây. Những bộ trang phục được tự tay những nghệ nhân ngồi dệt vải, thiết kế những mẫu mã đặc sắc đã cho thấy rằng tâm huyết và quan niệm thẩm mỹ của họ trong từng trang phục hết sức tinh tế. Người dân ở đây họ thường mặc trang phục truyền thống vào những dịp đặc biệt, lễ hội của buôn làng, ngày cưới.
Trang phục truyền thống của người Ê Đê – đó là sự tự khẳng định mình qua bộ trang phục mang lại một nét văn hóa mà không phải nơi nào cũng có, đồng thời quảng bá trang phục truyền thống của dân tộc mình đến với cộng đồng bạn bè trên khắp thế giới.
Nét đặc sắc về quan niệm tâm linh và màu sắc trang phục
Người Ê Đê lấy các hình tượng của thiên nhiên như lá cây dương xỉ, bò cạp ấp con, trứng thằn lằn, con rùa, trứng đại bàng, con rồng đất… làm hoa văn trang trí và cách điệu theo đường diềm hình chữ V hoặc sắp xếp hai chữ V ngược chiều tạo thành hình thoi.
Người Ê Đê quan niệm, trong đời sống, màu đỏ biểu hiện là huyết của các linh vật hiến sinh, màu lửa trong các lễ hội, đồng thời còn tượng trưng cho sự tái sinh, sức mạnh tinh thần và lòng nhiệt huyết, khát khao cháy bỏng, là sức mạnh chung của cộng đồng.
Vì vậy, tất cả sự vật, hiện tượng trong thiên nhiên và ngay cả những sản phẩm do bàn tay con người tạo ra đều có linh hồn. Mỗi đường nét, cách phối màu mạnh bạo, hợp lý đều mang ý nghĩa tâm linh, thể hiện niềm tin vào các thần linh. Điển hình như hoa văn hình mặt trăng là biểu tượng của nam thần; hoa văn con voi là biểu tượng linh vật thiêng.
Trang phục người Ê Đê chỉ có 4 màu cơ bản: đen, đỏ, vàng, xanh. Nhưng chính nhờ hạn chế về màu sắc mà phụ nữ Ê đê đã sử dụng màu một cách nhuần nhuyễn, các cặp màu tương phản mạnh như đỏ-đen; đỏ-trắng; đỏ-vàng; đen-trắng. Sự tương phản về màu sắc và tương phản sắc độ, làm hòa quyện lẫn nhau, không gây cảm giác lòe loẹt, chói mắt.
Ngày nay, do nhiều ảnh hưởng của cuộc sống đương đại, những mẫu trang phục truyền thống của người dân Ê Đê có phần bị mai một. Tuy nhiên, chúng ta vẫn bắt gặp những bộ trang phục trong các lễ hội truyền thống của Việt Nam. Đây được xem là một trong những nét bản sắc văn hóa độc đáo cần được gìn giữ và phát huy trong thời kỳ hội nhập hiện nay.
